SERPENS

SERPENS

callidissimum animal, inter bestias agri, Gen. c. 3. v. 1. hominique ante lapsum gratissimum, ob peculiarem hunc prudentiae characterem, quae non ratione, sed celerrimo spirituum ac membrorum, ad haec illaque obiecta, motu constabat; mox Satanae homini felicitatem suam invidenti in fraudem placuit, qui sub eius exuviis latens Evae persuasit, ut de fructu vetito ederet. Unde humani generis orta strages, maledictio etiam serpenti (de quô vide aliquid supra, voce Lupanto) utpote seductionis instrumento, inflicta, et odium inter illum hominemque sancitum, Gen. c. 3. v. 15. cuius ratione scripsit Hyperides contra Demad. τοὺς ὄφεις μι???ητούς εἶναι πάντας, serpentes odiô dignos esse omnes. Et Theocritus Idyll. 15.

Ἐκ παιδὸς τὸν ψυχρὸν ὄφιν τὰ μάλιςτα δέδοικα.

A' teneris suit horrori mihi frigidus anguis.

Maledictionis summa, Super ventrem tuum ito, et pulverem comedito, c. cit. v. 14. Nempe serpebat quidem et antea in ventrem hoc animal, nec quicquam Deus in eius natura mutavit post lapsum: sed, quod erat naturâ, cessit in poenam, ut in homine nuditas, in muliere partus. Sic et pulvis ei in cibum assignatus; quia licet sit in παμφάγοις. nam et carnem edunt serpentes et herbam, suntque λικνότατοι τῶ ζώων, cupediae dediti prae coeteris animantibus: Arist. Histor. l. 8. c. 4. tamen cum humi repat, non potest quin pulverem in os cum cibis aliis simul ingerat. Hinc itaque abominanda merito Gentilium cum serpentino genere familiaritas, quibus hoc vaticinandi peritiam inspirare creditum, uti legimus apud Homeri scholiastem Il. η. Unde et vatum antiquissimus Ophion dictus est, apud Nonnum Dionysiac. l. 4. et auguriorum praesidem Deum Graeci veteres serpentis formâ coluêre, uti diximus ubi de Pythone. Ulteritis Incantatores et Magi processerunt, quibus cum serpentibus inprimis commercium fuit, carminibus hominum ideo magis obnoxiis, quam ullum aliud genus animantum, ut hoc esset argumento, primum hominem a Diabolo fuisse per serpentem seductum, Augustin. l. 2. de Gen. ad lit. c. 28. Quô fascini genere etiam integri populi infames olim hodieque fuêre, Aegyptii, Indi, Marsi, Melindenses, Nigritae, Pervani, Psylli, Alii. Quorum quidam solâ manu et tactu fascinant: ab aliis orbis descriptus, medicamina adhibita, et barbara verba, loca sulpure et igne lustrata, laminae, lapides, ligna peregrina, figurae Talismanicae; inprimis vero Carmina et susurri: qua de re supra quaedam diximus, in voce Aspis surda, item ubi de Carminibus, Ophiomantia et verbo Recanere. Maior adhuc impietas eorum, quibus Serpens, pro Numine cultus, olim hodieque. Certe Serpentes in Aegypto cultos, Herodot. in Euterpe testis est, ubi circa Thebas sacros fuisse, qui defuncti in Iovis, cui sacri erant, Templo sepeliri consueverint, refert. Inprimis aspides ab Aegyptiis τιμᾶςθαι ἰχυρῶς, vehementer coli, tradidit Phylarchus Hist. l. 12. et ex eo Aelianus de Anim. l. 17. c. 5. Inter aspides autem id genus, quod Thermutim vocabant, in summa iis veneratione fuisse, câque tamquam regiô quôdam diademate, Isidos simulacra coronari solita, idem habet ibid. l. 10. c. 31. Neque vero Serpentes Aegyptiis solum culti, sed et iidem ἐπιμίξαντες λογικὰ ἀλόγοις καὶ ἀνόμοια τῇ φύσει ἐγείροντας Deos habuerunt, uti κυνοκεφάλους, sic et ὀφιοκεφάλους, serpentinô capite horribiles, Athan. contra Gent. Ac primum quidem Serpens commendabatur Gentibus, ut Numinis symbolum, quomodo Indis cultum fuisse, docet Max. Tyrius Dissertat. 38. Mox, qui cultus prudentioribus symbolicus, is simplicibus ac rudibus proprius esse coepit: quod eo gratius Diabolo fuit, quia hôc instrumentô foede adeo primis illuserat Parentibus. Unde et a primo impostore illo cultum hunc ad Gentes promanâsse, conicit Anton. Thysius Notis in Gellium l. 7. c. 1. Certe in antiquis Graecorum mysteriis acclamatum legimus ῏Ευα, et simul Serpentem monstratum. Vide de Serpentibus, in thiasis coeteroque sacrificali Bacchi apparatu, C. Paschalium Coronar. l. 1. c.

17. etc. Eadem religio Phoenicibus, et Romanis, uti legimus apud Hesychium, Clement. in Protrept. Plut. Alexandro, et Chalcidium in Timaeum. Quod et sequente aevô durâsse, apud Borussos, Erasm. Stella de Antiqq. Boruss. l. 1. apud Samogithos, Sigismundus Liber Baro ab Herberstein, Comm. rer. Moscovit. apud Lithuanos, Idem paulo post, et Alex. Guaginus in Sarmatia sua Europ. tradunt. Imo, in provinc. Calecuto serpentes vastissimô esse capite, porci maximi magnitudine, et pro Numine a Rege coli, suo tempore, scribit Iul. Caes. Scaliger Histor. Animal. l. 2. c. 18. sect. 123. Vide Gerh. Ioh. Voss. de Idolol. l. 4. c. 63. Iac. Ouzelium Ammadversion. ad Minucium Fel. p. 168. et seqq. M. Z. Boxhornium Histor. Univ. ubi de Lithuan. et Samogitis. Alios: Hodieque Pervanos colere Iridem cum duobus a latere Serpentibus, divinitatis symbolô, tradunt In dicarum rerum Scriptores, apud eundem Vossium l. 3. c. 13. Apud Thespios, quotannis adolescentem sorte ductum, Serpenti ingentis

magnitudinis, immolatum fuisse, diximus in voce Saotas: quemadmodum de Serpente sub lecto morituri abscondito, sed ante tempus prosiliente, sicque Divinitatis opinionem importune refellente, lepidam habes historiam, in voce Heraclides. Nec quicquam vulgarius, quam pro Geniis locorum serpentes olim habitos, quam in rem videndus Meursius extr. in Lycophronem Commentario. Quo facit idololatrarum in ipso Israele furor, qui Serpentem aeneum (de quo supra in voce Aeneus) a Mose in deserto, divinô monitu, erectum, processu temporis divinis honoribus afficere non dubitârunt, iussu hinc Ezechiae Regis contusum: sed extremis temporibus, inter ipsosmet Christianos, iterum a nonnullis in cultum erectum, ut videre est in voce Ophitae. Excusatiores Romani, apud quos serpentes legimus, parricidio puniendo adhibitos, et una cum parricidis culeo inclusos fuisse: Ita enim Vetus Scholiastes Iuvenalis ad v. 213. Sat. 8. Parricidis in culleo clausis, ad paenam simia et serpentes iungi solebant. Cum prius solus parricida in culeum insueretur. Vide quod de C. Villio scriptum reliquit Plutarchus, cui adde Liv. Dec. 5. l. 8. Val. Max. l. 1. c. 1. ex. 13. et Senecam l. 5. Controv. 4. in fine. Post Serpentem vero demum simia; post simiam, canis quoque et gallinaceus additi, qua de re vide Thom. Dempster. in Paralipom. ad Rosin. l. 8. c. 25. et supra suô locô. Annibal item, qui iis contra hostes usus est, apud Corn. Nepotem, in Vita eius. c. 10. Quem male aemulatus Heliogabalus, serpentes per Marsicae gentis Sacerdotes collegisse fertur: eosque subito ante lucem, ut solet populus ad ludos celebres convenire, effudisse, multosque afflictos morsu et fugâ, apud Lamprid. c. 23. etc. Coeterum de Serpentum natura ac speciebus; et peculiariter de eorum capite, longe potissima parte, de eorum latibulis, lingua bisulca, prudentia, veneno; de quorundam gemino aculos, in ore et cauda; de populis urbibusque, quibus hoc animal infestum, aliisque huc pertinentibus, vide prae aliis Sam. Bochart. Hieroz. Parte utraque passim, inprimis Part. prior. l. 1. c. 4. et Part. poster. l. 3. c. 6. Adde, Plinium, Gesnerum, Aldrovandum, Auctorem Anon. Sinae et Eur. c. 39. Alios. Non omittendum tamen adversus unum

Serpentem, bellô primô Punicô, Attilium Regulum Consulem, in Africa, castris apud Bagrada flum. positis, proelium grande atque acre fecisse, eumque magnâ totius exercitûs conflictione, ballistis atque catapultis diu oppugnâsse: interfecti tandem corium longum pedes 120. Romam misisse, quod refert A. Gellius l. 6. c. 3. De eodem Val. Max. l. 1. c. et ex. ult. In Africa, inquit, apud Bagradam flumen, tantae magnitudinis anguis fuit, ut Attilii Reguli exercitum usu amnis prohiberet, multisque militibus ingenti ore correptis, compluribus caudae voluminibus clisis, cum telorum iactu perforari nequiret, ad ultimum ballistarum tormemis undique petitus, silicum crebris et ponderosis verberibus procubuit, omnibusque cohortibus, et legionibus ipsâ Carthagine visus est terribilior. Atque etiam cruore suô gurgitibus imbutis, corporisque iacentis pestiserô afflatu, vicinâ regione pollutâ, Romana inde submovit casira. Pellem eius ad bellum usque Numantinum durâsse, legas apud Liv. Epit. l. 18. Plin. l. 8. c. 14. Orosium l. 4. c. 8. Silium Italicum l. 6. etc. De Serpente vero in lucerna Minervae, vide Fortunium Licetum de Lucernis l. 6. c. 21. Super adde quae dicta hîc passim, inprimis in voce Anguis, et Vernatio: sicut de modo cicurandt serpentes, vide Casaubon. ad Tiber. Suet. c. 72. de serpente, Indorum delitiis, infra Teutlacocauliqui; omnium formosissimo, Tricaflina, et de Serpentum hostibus, vocibus Cervus, Cicoma, Ibis: supra item aliqua in derivatis et compositis ex Graeco Ο῎φις.

Serpentum in S. Scriptura hae species memorantur.

α. Acontias seu Iaculus, Esai. c. 34. v. 15. Hebr. Kippozz. β. Aspis, Psalm. 140. v. 4. Hebr. Achsub. Et Esai. c. 11. v. 8. Hebr. Pethen. γ. Cenchrines, Iobi c. 38. v. 39. Hebr. Chephir. δ. Cerastes, Gen. c. 49. v. 17. Hebr. Sephiphon. ε. Dipsas, Psalm. 91. v. 13. Hebr. Sachal: quô tamen nomine ammodytes, aspis, chersydrus, draco, dryinus, haemorrhous, aliique serpentes nigri, aut nigris maculis aspersi: inprimis unus aliquis inprimis niger (aspidis forte genus) intelligi potest. ζ. Draco, Exodi c. 7. v. 9. Hebr. Thannim: quae vox pro serpente quovis nonnumquam sumitur, ut hîc; alias draconem proprie notat. η. Haemorrhous, Gen. c. 49. v. 17. Hebr. Sephiphon: namque et hâc voce eum indigitari, docet Bochart. θ. Hydrus seu Chersydrus, Numer. c. 21. v. 9. Hebr. Saraph: a quo genere Israelitae morsi, aenei serpentis aspectu sanati sunt. ι. Regulus seu Basiliscus, Proverb. c. 23. v. 32. Hebr. Tsepha, vel Tsiphoni. Latine Sibilus quoque. Atque hic, praecipue Regis symbolum fuit, quamvis alias in genere Serpens supremae dignitatis apud Veteres hieroglyphicum esset. κ. Striduli et Surdi serpentes, quales aspides, basilisci, cerastae, chersydri etc. habiti. Vide supra Aspis surda. λ. Serpens vectis, Esai. c. 27. v. 1. Zygaena est Bocharto, vide infra. μ. Vipera, Iobi c. 20. v. 16. et Esaiae c. 30. v. 6. Hebr. Ephe: cuiusmodi serpentem Pauli Apostoli manui se adalligâsse, legimus Actor. c. 28. v. 3. Vide de his omnibus praefatum Bochartum Hierozoici Part. poster. l. 3. totô, quod de Serpentibus est, nec non hîc passim, inprimis de aculeatis, supra voce Polpoch; de aliis vero Serpentum speciebus Vossium ubi supra.